Janusz Korczak (właśc. Henryk Goldszmit) to postać wielobarwna. Urodzony w zasymilowanej rodzinie żydowskiej był praktykującym lekarzem, pisarzem i felietonistą, a przede wszystkim pedagogiem i opiekunem dzieci.

Wykształcony w Warszawie, Berlinie, Paryżu i Londynie z oddaniem zajmował się pomocą medyczną dla dzieci. Uczestniczył jako żołnierz w dwóch wojnach (rosyjsko-japońskiej, polsko-bolszewickiej). Bardzo chciał wziąć czynny udział w kampanii wrześniowej, ale do wojska nie przyjęto go ze względu na wiek. Mimo to we wrześniu 1939 roku nosił mundur symbolicznie podkreślając potrzebę walki. Myliłby się ten, kto w Henryku Goldszmicie doszukiwałby się instynktów przemocy. We wszystkich konfliktach zbrojnych pełnił on wszakże służbę medyczną zgodnie z przyświecającym mu posłannictwem pomagania słabym i potrzebującym.

Od początku XX wieku Janusz Korczak był szczególnie zaangażowany w problemy opieki nad sierotami. W domach sierot, które wspierał swoją pracą lub współorganizował, wprowadzał nowatorski system pedagogiczny, w którym dziecko było wyraźnie upodmiotowione. Uznawał za istotną emancypację najmłodszych oraz umożliwienie im uczenia się przez doświadczenie. Sądził, że należy pozostawić dzieciom możliwość decydowania, ale jednocześnie zrozumienia konsekwencji swoich wyborów poprzez odczuwanie i zaangażowanie emocjonalne. Stąd w korczakowskich sierocińcach istniały instytucje demokracji bezpośredniej, a także szereg inicjatyw angażujących młodych ludzi do poważnych społecznych zadań (np. wydawanie gazety).

Korczak był już przed I wojną światową rozpoznawalnym publicystą i autorem prac dla dzieci. Zajmowało go poszukiwanie idealnej koncepcji wychowawczej, a hasło szczęśliwego dzieciństwa przyświecało jego poszukiwaniom w tym zakresie. W praktyce dawał świadectwo swoim poglądom w szeregu publikacji skierowanych do dzieci, z których najsłynniejsza chyba, zatytułowana "Król Maciuś Pierwszy", stała się inspiracją do działań dla twórców Miejsca edukacji rodzinnej prowadzonego w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Ten wybitny pedagog był silnie zakorzeniony w dwóch kulturach: polskiej i żydowskiej i nigdy właściwie, bez względu na ataki nieprzychylnych mu środowisk, nie zrezygnował z podwójnej tożsamości. Przeciwnie, wskazywał swoim działaniem na to, że ponad ideowymi podziałami i światopoglądowymi dylematami stoi człowiek. Pod pseudonimem Stary Doktór prowadził w okresie międzywojennym popularne audycje radiowe, poświęcone problemom dziecięcego świata, słuchane chętnie przez Żydów i nie-Żydów.

Nie porzucił swoich idei także w getcie, gdzie heroicznie i z narażeniem życia walczył o byt swojego sierocińca i wychowywanych w nim dzieci. Mimo realnych szans na przejście na tzw. aryjską stronę i propozycji składanych w tym zakresie przez rozmaite środowiska zdecydował się na pozostanie z podopiecznymi i innymi opiekunami – do końca.

Ostatnia droga sierocińca Korczaka, z ul. Siennej na Umshlagplatz, jest opisywana rozmaicie. We wszystkich przekazach pojawia się jednak postać Starego Doktora, obecnego wśród swoich dzieci. Korczak uznawał, że dorośli powinni być w wychowaniu dzieci odpowiedzialni i prawdomówni. Spełniać się to miało poprzez wywołanie poczucia bezpieczeństwa i pokazanie dzieciom, że na dorosłych zawsze mogą liczyć. To posłannictwo Henryk Goldszmit wypełnił bohatersko do końca.

W marcu 2015 roku sądownie przyjęto 7 sierpnia 1942 roku jako oficjalną datę śmierci pedagoga i lekarza. Jego dzieło upamiętniają liczne pomniki i nazwy szkól. Idee korczakowskie są nadal wykorzystywane w pracy z dziećmi i młodzieżą.

(źródło: https://polin.pl/pl/80-rocznica-smierci-janusza-korczaka; dostęp: 18.11.2022)

PRZECZYTAJ:

PRAWO DZIECKA DO SZACUNKU

PRAWA DZIECKA według Janusza Korczaka

„Nie ma dzieci, są ludzie.”

                           J.Korczak

• Prawo do radości.
• Prawo do wyrażania swoich myśli i uczuć.
• Prawo do szacunku.
• Prawo do nauki przez zabawę i bycie sobą.
• Prawo do niepowodzeń i łez.
• Prawo do własności.
• Prawo do bycia sobą.
• Prawo do niewiedzy.
• Prawo do upadków.
• Prawo do tajemnicy.

Korczakowskie prawa dziecka są aktualne do dziś. Jego myśli, idee przetrwały do czasów współczesnych i większość z nich znalazła swoje odzwierciedlenie w Konwencji Praw Dziecka.